Ogólna charakterystyka Kawcza
Wioska położona jest we wschodniej części gminy przy drodze do Miejskiej Górki oraz Rawicza i Ponieca, w odległości 7 km od Bojanowa. Niemcy nazywali ją Kawitsch. Jest to trzecia pod względem ilości mieszkańców wioska w gminie. W 2004 r. mieszkały tu 544 osoby. Wieś przebiega w kierunku wschód - zachód. Składa się na nią droga główna przez wieś i dwie boczne ulice. Większość zabudowy pochodzi z czasów powojennych, ale jest też obiekt z r. 1910 i zabudowania z lat międzywojennych. Większość mieszkańców utrzymuje się z pracy w rolnictwie, a pewna ilość dojeżdża do pracy do Rawicza, Ponieca, Bojanowa. Gospodarka rolna chłopów nastawiona jest na chów bydła i trzody chlewnej. Uprawia się dużo zbóż, mieszanek, lucerny i kukurydzy (na kiszonkę). Trawy z łąk przeznacza się na kiszonkę i na siano.
W Kawczu znajduje się budynek szkolny, ale dzieci są aktualnie dowożone do Szkoły Podstawowej w Golinie Wielkiej, a gimnazjaliści do Bojanowa. Po ukończeniu gimnazjum młodzież uczy się dalej w różnych szkołach, przeważnie w Lesznie, Rawiczu i Bojanowie. W budynku szkolnym znajduje się przedszkole, tylko dla dzieci z Kawcza (ok. 26 dzieci). Zatrudnione są w nim 3 osoby. Dzieci otrzymują w przedszkolu śniadanie i obiad.
Kawcze należy do parafii p. w. św. Klemensa w Zakrzewie, ale w każdą niedzielę jest odprawiana w Kawczu msza św. w odpowiednio przystosowanej świetlicy.
Gleby gruntów ornych w obrębie wsi są stosunkowo dobre. 56,64% ogółu tych gleb mieści się w klasach trzecich, 24,64% w klasach czwartych, 10,29% w klasie piątej i 8,38% w klasie szóstej.
Byłe PGR należy do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Gospodarstwo podlega aktualnie dyrekcji Zakładu Hodowli Zarodowej Zwierząt w Żołędnicy. Gospodarstwo Kawcze nastawione jest na chów bydła mlecznego rasy holsztyńsko-fryzyjskiej. Osiąga się bardzo dobre rezultaty. Gospodarstwo liczy około 300 sztuk krów dojnych. Mleko odstawiane jest do mleczarni w Gostyniu. Rolnicy indywidualni posiadają najczęściej gospodarstwa liczące 10-20 ha użytków rolnych. Od 1990 r. drogi w Kawczu pokryte są asfaltem.
Do 2003 r. najstarszym mieszkańcem Kawcza był Stanisław Plewka, który tu przybył z wioski Jeziora (gmina Jutrosin). Był to zasłużony powstaniec wielkopolski. Zmarł w wieku 105 lat w 2003 r. i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zakrzewie.
Sołtysem Kawcza jest Szymon Chróściński. Pełni tę funkcję od 2015 r. Wcześniej w latach 1980-88 sołtysem był Tadeusz Wybierała, w okresie od 1988-2007 r. Jan Stachowiak a w latach 2007-2014 Roman Gil. W skład rady sołeckiej wybranej w 2019 r. wchodzą: Krzysztof Pankowski - Przewodniczący Rady Sołeckiej, Dariusz Golina – członek, Marcin Stachowiak – członek, Łucja Kaczmarek – członek, Mikołaj Offert – członek.
Przestały istnieć działające w przeszłości KGW i Kółko Rolnicze. Do KGW w 1979 r. należało 95 pań. Aktywną działalność przejawia OSP, którego prezesem jest Jan Stachowiak. Działa drużyna seniorów, młodzieżowa i harcerska. OSP dysponuje samochodem bojowym Citroen i posiada dwie motopompy. W 1956 r. wybudowano nową remizę strażacką oraz świetlicę, która służy wszystkim mieszkańcom.
Z dziejów wsi
Kawcze jako osada znane jest z połowy XIV wieku. W 1387 r. wieś nabył Jan Dunin od Wincentego z Grabowa. W pierwszej połowie XV wieku wioskę przeniesiono na prawo zachodnioeuropejskie. W drugiej połowie XV wieku Kawcze zamieszkiwało 220 osób, w 1510 r. - 254, w latach 1578-80-263 osoby, w 1631 r. -259, w latach 1673-76 - 159, w 1717 r. -54, w 1789 r. – 239.
Spadek liczby ludności w drugiej połowie XVII wieku był spowodowany przez "potop" szwedzki, a w pierwszej połowie XVIII wieku wojną domową, epidemiami, klęskami żywiołowymi.
Folwark w Kawczu liczył w 1667 r. 4 łany. Tak jak inne powstał kosztem zajmowania ziemi chłopskiej i przyłączania pustek. Poza produkcją zbożowo-warzywniczo-sadowniczą zajmowano się chowem zwierząt, a zwłaszcza owiec, gdyż był duży popyt na wełnę w pobliskich zakładach włókienniczych W 1819 r. były w Kawczu 2 warsztaty tkackie pracujące dla płócienników w Bojanowie. W XIX wieku rozwijała się hodowla jedwabników. Nauczyciel z Kawcza otrzymał w 1865 r. 8 marek zapomogi za posadzenie krzewów morwowych. W 1836 r. nastąpiło uwłaszczenie wsi. 29 uwłaszczonym wyznaczono 1529 mórg magdeburskich, a dziedziczce 3292 morgi. W 1907 r. założono Kółko Rolnicze dla Zakrzewa i równocześnie Kawcza. W 1919 r. wieś objęta była działaniami powstańczymi.
Istniejący do dziś zespół folwarczny powstał w połowie XIX wieku jako własność rodziny Langendorff. W tym czasie założono park dworski i pobudowano znaczną część zabudowań gospodarczych. W drugiej połowie XIX wieku zbudowano pałac, który pilnie wymaga naprawy. Rozciągający się za pałacem park ma charakter krajobrazowy. Drzewostan stanowią dęby, sosny, klony, akacje i pomnikowy platan. Zabudowa dworska ma charakter zabytkowy.
W okresie powojennym na terenie zespołu utworzono gospodarstwo rolne podległe Ministerstwu Sprawiedliwości Było to miejsce pracy dla więźniów (tzw. Kolonia Rolna), gdyż w latach SO-tych i 60-tych znajdował się w Kawczu Zakład Karny. 1 lipca 1971 r. majątek przeszedł pod zarząd Stadniny Koni Żołędnica. Od lat 90-tych należy on do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Podkreślono już, że gospodarstwo jest nastawione na chów bydła mlecznego.
Pałac i mauzoleum
Dwór - pałac w Kawczu jest piętrowy. Nawiązuje on do włoskich renesansowych pałaców miejskich z gankiem filarowym niosącym balkon. Nakryty jest płaskimi dachami i zniekształcony przez kolejne przybudówki o różnej wysokości. Zbudowany został w drugiej połowie XIX wieku. W 1881 r. Kawcze było własnością Gustawa v. Langendorffa. W 1930 r. właścicielem był Hugo v. Langendorff. Majątek w 1926 r. liczył 826 ha.
Mauzoleum - kaplica usytuowane jest na niewielkim wzniesieniu w lesie około 3 km od Kawcza (w pobliżu leśniczówki Kawcze) i 2 km od drogi do Rawicza. Obiekt zbudowany jest z cegły i otynkowany. Partię dachu przykryto blachą miedzianą (kopuła) i cynkowaną. Posadzki wewnątrz ceramiczne. Mauzoleum jest podpiwniczone. Schody do piwnic są murowane, a posadzka w nich ceglana. Stopnie schodów wewnętrznych są murowane. W portyku i elewacjach występują detale z piaskowca (od zachodu kartusz herbowy). Okna są pojedyncze w metalowych ramach, drzwi żelazne z około 1880 r. Obiekt zbudowany jest na planie kwadratu, naroża ujęte są rustyką, wnętrze jest jednoprzestrzenne.
Pałac z XIX wieku